ürkiye’den ABD başta olmak üzere birçok ülkeye yapılan tarihi eser kaçakçılığının arkasında bu aile var.
Baba Selim Dere, 1973 yılında kuzeni Aziz Dere ve arkadaşları Faraç Üzülmez (Ayrı bir yazı konusu. Oğlu Fuat Üzülmez, Münih’te antik eser kaçakçılığı şüphelisi) ile İstanbul’da Perge’den çaldıkları Herakles heykelinin de aralarında bulunduğu bir kamyon kaçak tarihi eserle yakalanıyordu.
Bu kaçakçılıkla ilgili o tarihte Selim Dere TRT kameralarına bakın neler anlatıyordu:
Selim Dere, suçlu bulunuyor ve iki yıl hapis yattıktan sonra kapağı New York’a atıyordu (Birilerinin desteği ile tabii ki).
New York’ta bir kuyumcu dükkanında çalışmaya başlayan Dere, 1984 yılında Boston Güzel Sanatlar Müzesi’ne sattığı ve Türkiye’de Afrodisyas’tan çalındığı tespit edilen bir heykel ile gündeme geliyordu.
İlginçtir, Selim Dere, buna rağmen ceza almıyor hatta ve hatta Türkiye’de ve ABD’de bazı çevrelerce korunduğu New York sanat çevrelerinde konuşuluyordu.
Selim Dere, 1989 yılında New York’ta Fortuna Fine Arts Ltd adlı bir şirket kuruyor ve bu şirket adına kaçakçılık faaliyetlerini sürdürmeye başlıyordu.
Bu tarihten başlayarak ABD’de birçok müzeye eşi Aysel Dere ile birlikte küçük bağışlar yapmaya başlayan Selim Dere, antik eser kolleksiyonerlerince en çok aranan isimlerin başında geliyordu.
Çünkü, kolleksiyonerler, Dere’nin Türkiye kökenli istenilen eseri bir şekilde temin edeceğine, o güne kadar ondan satın aldıklarına bakarak inanmıştı.
Nitekim Selim Dere’nin adı Afrodisyas’tan ve Zeugma’dan New york’a kaçırılan birçok tarihi eserle anıldı.
Selim Dere bu arada oğlu Erdal E Dere’ye da mesleğinin sırlarını öğretmeye başlıyordu.
Massachusetts Üniversitesi mezunu Erdal Dere, Fortuna’daki işleri çekip çeviriyor ve o da babasından öğrendiği gibi ABD’deki müzelere bağışlarda parça parça tarihi eser bağışlarında bulunuyordu.
Erdal Dere 2007 yılında ABD’li Erin Neary ile hayatını birleştirdi. Çift, şu an iki çocuk sahibi.
Dere ailesinin ve şirketleri Fortuna’nın adları 2009 yılında bu kez Almanya üzerinden New york’a sokulmak istenen üç parça tarihi eserle bir kez daha gündeme geliyordu.
Söz konuusu eserler bu kez Türkiye değil İtalya kökenliydi.
Fakaaat, her nedendir bilinmez, Dere ailesi bir kez daha yakayı sıyırmayı başarıyordu.
…Ve gelelim 22 Eylül 2020 tarihine…
ABD Federal Soruşturma Bürosu (FBI), baba Selim Dere’nin New Jersey’deki evine baskın yaptı.
Baskının gerekçesi şu an Fortuna şirketinin başında bulunan Erdal Dere’nin, kaçak tarihi eserleri, kimlik hırsızlığı yaparak ölmüş kişilerin kolleksiyonlarındaymış gibi göstermesiydi.
Selim Dere ve iş ortağı Faisal Khan, bu suçlamalar nedeniyle tutuklanarak cezaevine konuldular (büyük ihtimalle kefaletle serbest bırakılacaklar).
Evet Türkiye’nin yurt dışına kaçırılan tarihi eserlerinin büyük bölümünde imzası olan Dere ailesinin hikayesi böyle.
Şimdi gelelim göğsünde kuş uçurtmayan şu sorulara:
Bu aileyi Türkiye ve ABD’de hangi çevreler koruyor ve kolluyor?
Türkiye’de yıllardır adı sanayiciliğin yanı sıra tarihi eser kolleksiyonculuğu ile de anılan (Türkiye medyası pek dillendirmez bu konuyu) çok güçlü bir ailenin Selim ve Erdal Dere ile bağlantısı hangi boyutta?
