Reza Zarrab’ın da adının geçtiği uluslararası kara para aklama operasyonlarına ilişkin sızdırılan FinCEN belgeleri, finans sektörüne bomba gibi düştü. Belgelerde, Reza Zarrab’ın İran ambargosunu delmek için kullandığı uluslararası bankalar ve Zafer Çağlayan ve Muammer Güler’in de aralarında olduğu kişilere yaptığı transferler yer alıyor.
Sızıntı, ABD hükümetinin Mali Suçları Uygulama Ağı’na (Financial Crimes Enforcement Network – FinCEN) gönderilen, SAR (suspicious activity reports) olarak bilinen iki binden fazla şüpheli faaliyet raporundan oluşuyor.
ABD merkezli haber sitesi Buzzfeed News’e sızdırılan, Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (International Consortium of Investigative Journalists – ICIJ) ve dünyanın farklı yerlerinden 400 gazeteci ile paylaşılan gizli finansal kayıtlar, uluslararası bankaların 2 trilyon doları bulan olası kara paranın transferinde oynadığı rolü ortaya döküyor.
Zarrab’ın matkap ağı
ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımların delinmesiyle suçlanan iş adamı Reza Zarrab’ın küresel para akışının gerçekleşmesi için kurduğu ağda, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Merkez Bankası’nın, İngiltere merkezli Standard Chartered ve Almanya merkezli Deutsche Bank isimli bankaların adları geçiyor.
İşte o bankalar ve Zarrab’ın ağına yaptıkları katkılar:
- Zarrab’ın kurduğu ağın bir parçası olan Gunes General Trading adlı şirket, sızdırılan belgelere göre 2011-2012 arasında BAE finansal sisteminde 142 milyon dolar değerinde şüpheli işlemin gerçekleşmesinde rol aldı. Banka, uyarılara rağmen Gunes General Trading şirketinin İran yaptırımlarının delinmesi kapsamında gerçekleştirdiği şüpheli işlemleri engellemedi.
- Standard Chartered Bankası ise 2007-2016 yılları arasında Zarrab ve ağı için toplamda 5,8 milyar doları aşan 37.533 adet para transferi gerçekleştirilmesinde rol oynadı.
- Deutsche Bank’ın da ABD’de faaliyet gösteren bir iştiraki, Mart 2017’de, Zarrab ile ilişkili olduğu 2013 yılında kamuoyuna yansıyan bir şirket için yaklaşık 29 milyon dolar para transferi gerçekleştirdi.
Burada BAE Merkez ve Standart Chartered bankaları için ayrı bir parantez açmak lazım.
FinCEN belgelerine göre İngiltere merkezli Standard Chartered bankasının New York şubesi, BAE Merkez Bankası’nı 2012 yılında Zarrab’ın idaresindeki Gunes General Trading’in gerçekleştirdiği yüzlerce şüpheli işlem hakkında uyarıyor.
Ancak bu SAR uyarılarında bu işlemlerin yaptırımları delmek amacıyla yapılmış olabileceği bilgisi yer almıyor.
BAE Merkez Bankası, Gunes General Trading şirketinin BAE merkezli Rakbank ve Dubai Ulusal Bankası’nda (NBD) yer alan diğer hesapları üzerinden gerçekleştirdiği şüpheli işlemleri durdurmak için de harekete geçmiyor.
Bunun üzerine Gunes General Trading, çoğunluğu Rakbank olmak üzere Eylül 2012’ye kadar 108 milyon dolar değerinde şüpheli işlem gerçekleştiriyor.
Reza Zarrab, bu arada Standart Chartered Bankası üzerinden de işlemlere devam ediyor.
Öyle ki, Standard Chartered Bankası, 2007-2016 yılları arasında Reza Zarrab ve ağı için toplamda 5,8 milyar doları aşan 37.533 adet para transferi gerçekleştiriyor.
Banka, Ocak-Eylül 2016 arasında Zarrab ile bağlantılı olduğu belirlenen 24 şirket ve kişi için toplamda 133 milyon doları aşan 715 transfer yapıyor.
FinCEN kayıtlarına göre bankanın Ocak-Eylül 2016 arasında şüpheli para transferlerini aktardığı kişiler arasında Reza Zarrab’ın kuryesi olmakla suçlanan Halil Akkaya, Murat Yılmaz, eski ekonomi bakanı Zafer Çağlayan’ın özel kalemi Onur Kaya ve eski içişleri bakanı Muammer Güler de (Hani şu ‘Zarrab’ın önüne yatarım’ diyen) yer alıyor.
Belgelerde, Standard Chartered’ın, 2013 yılında Türkiye’deki soruşturmaların başlaması, 2015’te ABD’de Zarrab aleyhine kara para aklama ve İran yaptırımlarından kaçınma suçlamasıyla iddianame hazırlanması, Zarrab’ın Mart 2016’da ABD’de tutuklanmasından sonra da bu işlemlere bir son vermediği görülüyor.
Standard Chartered bankasına 2019 yılında 2014 yılına kadar gerçekleşen işlemler kapsamında İran’a karşı yaptırımların delinmesinde rol aldığı için ABD tarafından 1,1 milyar dolar ceza verilmişti.
Deutsche Bank
Deutsche Bank’ın ABD’de faaliyet gösteren iştiraki Deutsche Bank TCA, Mart 2017’de Reza Zarrab ile ilişkili olduğu 2013 yılında kamuoyuna yansıyan Nadir Döviz ve Kıymetli Maden Ticareti Yetkili Müessese AŞ için 29 milyon dolara yakın para transferi yapıyor.
Deutsche Bank’ın izin verdiği transferler Mart 2016 ve Şubat 2017 arasında gerçekleşiyor.
Konuyla ilgili sorularını yanıtlayan Deutsche Bank ise bu bilgilerin kendileri ve yetkililer için yeni olmadığını aktardı.
Deutsche Bank da 2015 yılında ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımları ihlal ettiği için 258 milyon dolarlık para cezası ödemeyi kabul etmişti.
